Azərbaycan və Türkiyə birlikdə tarix yazır. Azərbaycan-Türkiyə birliyinin dostluq, qardaşlıq və müttəfiqliyin rəmzinə çevrilib. Dünyada dil və etnik baxımdan bir-birinə yaxın ölkələrin çox olması fonunda Azərbaycan-Türkiyə birliyinin nümunəvi xarakter daşıyır. Bu aspektdə Prezident İlham Əliyev və Prezident Rəcəb Tayyip Ərdoğanın dostluğu və liderlik fenomeni də xüsusi vurğulamaq lazımdır. Hər iki lider öz əməli fəaliyyəti ilə milli maraqları hər şeydən üstün tutduqlarını və qətiyyətlə qoruduqlarını nümayiş etdirirlər. Həyata keçirilən müstəqil və qətiyyətli siyasət nəticəsində Türkiyə qlobal güc amilinə çevrilib.
Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə 30 ilə qədər işğal altında olan torpaqlarını azad edən, böyük iqtisadi uğurlara imza atan Azərbaycana da dünyada xüsusi hörmətlə yanaşılır. Ümumiyyətlə, bu gün öz liderlərinin sayəsində Türkiyə və Azərbaycan böyük uğurlar əldə etmiş, bütün dünyada prinsipial, cəsarətli, düşünülmüş siyasət yürüdən ölkələr kimi tanınır və qəbul edilirlər. Şuşa şəhərində imzalanan tarixi Şuşa Bəyannaməsi isə Azərbaycan və Türkiyə əlaqələri rəsmən müttəfiqlik səviyyəsinə qaldırıb. Bu səbəbdən də bu gün regional işlərdə, hətta dünya miqyasında Türkiyə və Azərbaycan əməkdaşlığı, qardaşlığı önəmli amilə çevrilib. Azərbaycan və Türkiyə prezidentlərinin birgə iştirakı ilə Zəngəzur dəhlizinin təməlinin qoyulması və dövlət başçılarının Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanının açılış mərasimlərində iştirak etməsi də Azərbaycan-Türkiyə sarsılmaz birliyinin əyani təzahürü və Türkiyə ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlığın, qardaşlığın regional və dünya miqyasında önəmli amilə çevrilməsinin təzahürüdür.
Prezident İlham Əliyevin 20 oktyabr tarixində Cəbrayıl şəhərində mətbuata verdiyi bəyanatda deyib: “Bu gün Türkiyə-Azərbaycan birliyinin, qardaşlığının növbəti təntənəsidir. Türkiyə kimi qüdrətli ölkə bizim qardaşımızdır, bu, bizim üçün böyük xoşbəxtlikdir. İkinci Qarabağ savaşı, savaşdan sonrakı dövr bu birliyi daha da gücləndirdi. Keçən il biz Şuşada Şuşa Bəyannaməsini imzaladıq və Türkiyə və Azərbaycan rəsmən müttəfiq oldu. Bütün sahələrdə müttəfiq oldu və bu, həm xalqlarımıza ciddi gözaydınlığıdır, eyni zamanda, bölgəyə və dünyaya ciddi mesajdır. Çünki Türkiyə-Azərbaycan birliyi bölgədə çox önəmli bir amildir. Bu, sülh, sabitlik amilidir. Ancaq, eyni zamanda, əgər kimsə yenə də bizə qarşı ədalətsiz hərəkət etmək istəsə, əlbəttə ki, bu amili ciddi nəzərə almalıdır”.
Azərbaycan-Türkiyə qardaşlıq və dostluq əlaqələri tarixin sınağından keçərək bu günümüzə gəlib çıxıb. Bu əlaqələr indiki kimi heç vaxt belə möhkəm, belə hərtərəfli olmayıb. Məhz bu dostluğun bu səviyyəyə gəlib çatmasında iki qardaş ölkənin liderlərinin müstəna fəaliyyətləri var və bu münasibətlər bundan sonra öz möhtəşəmliyini illər boyu qoruyub saxlayacaqdır.
Kənan Abdullayev Nizami Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının 3№-li SİƏD üzrə məsul əməkdaşı

Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərində infrastrukturun bərpası və qurulması istiqamətində genişmiqyaslı işlər davam edir, bunun sayəsində keçmiş məcburi köçkünlər 30 ildən sonra öz evlərinə qayıda biləcəklər.
Prezident İlham Əliyev bu böyük strateji infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsinə xüsusi diqqət yetirir. Azad edilmiş ərazilərdə aparılan bərpa işləri ölkənin inkişaf strategiyasına uyğundur. Azad edilmiş torpaqlarda nəqliyyat və enerji infrastrukturuna qoyulan investisiyalar bütövlükdə ölkənin iqtisadi yüksəlişi üçün imkanlar yaradır. Bu baxımdan oktyabrın 20-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakı ilə Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanının açılışı daha bir əlamətdar hadisədir.
Zəngilan və Füzuli beynəlxalq hava limanları Zəngəzur nəqliyyat dəhlizinin mühüm tərkib hissələridir. Hava limanının açılışı regional əhəmiyyətli nəqliyyat qovşağının formalaşması baxımından mühüm hadisədir. Azərbaycanın qərb bölgəsini Naxçıvan və Türkiyə ilə birləşdirəcək bu hava limanları, avtomobil yolları, dəmir yolları sistemi regional avtomobil yolları sistemi, regional və beynəlxalq hava limanları sistemi ilə əlaqələnir.
Bu gün Azərbaycan Mərkəzi Asiya ölkələrinin Avropa ilə əlaqələrində əsas rol oynamaqdadır. Bu mənada yeni nəqliyyat infrastruktur layihələrinin yaradılması,onların qəbuledici və ötürücülük qabiliyyətinin artırılması əsas tələb olinan şərtlərdən sayılır. Məhz bu səbəbdən də təkcə yerüstü ( avtomobil, dəmiryolu) nəqliyyat infrastrukturu deyil, eyni zamanda hava nəqliyyatına da böyük ehtiyac duyulur.
Beynəlxalq Hava Limanları gələcəkdə regionun ümumloqistika mərkəzinə inteqrasiyasında önəmli rol oynayacaqdır. Həmçinin bölgənin təhlükəsizliyinin təminatında hava limanlarının mühüm əhəmiyyətə malikdir.
Beynəlxalq hava limanlarının, dəmir yollarının və avtomobil yollarının tikintisi tranzit baxımından təkcə ölkəmiz üçün deyil, bütövlükdə region üçün çox vacibdir. Bu layihələrin həyata keçirilməsi Azərbaycan iqtisadiyyatına böyük investisiyalar cəlb edir və davamlı iqtisadi artım yaradır. Azərbaycanın bütün təşəbbüslərinin azad edilmiş ərazilərdə həyata keçirilməsi bütün regionun inkişafına əlavə təkan verəcək
Bütün türk dünyasını birləşdirəcək və ölkəmizin tranzit əhəmiyyətini, eləcə də regionun geoiqtisadi mənzərəsini tamamilə dəyişdirəcək Zəngəzur dəhlizi reallığını dünya artıq qəbul edib. Dövlət başçısı işğaldan azad edilmiş torpaqlarda aparılan quruculuq işləri ilə bir daha dünyaya mesaj verir ki, Qarabağ Azərbaycan torpağıdır, Azərbaycan onu bir daha cənnət parçasına çevirəcək. İndi dünya görür ki, bu torpağın əsl sahibi kimdir.

Sevil Rəfiyeva Nizami rayon 272 saylı məktəbin direktor müavini

Zəngilan 27 ildən sonra, 2020-ci ilin 20 oktyabr tarixində işğaldan azad olundu
Zəngilan rayonu 1993-cü il oktyabrın 30-da Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdi. Rayon işğal edilərkən 1 şəhər, 5 qəsəbə və 83 kənddən ibarət idi. Rayonun sahəsi 730 kvadrat kilometr, əhalisi 45 mindən çox olub. İşğaldan sonra Zəngilan rayonunun əhalisi məcburi olaraq respublikanın 43 rayonunda müvəqqəti məskunlaşıb.
2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən müharibəsi zamanı Zəngilan rayonundan şərqdə yerləşən Cəbrayıl rayonunda düşmən qüvvələrinə sarsıdıcı zərbə vurulması və 30-dan çox yaşayış məntəqəsinin işğaldan azad edilməsi, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Zəngilan rayonunun inzibati hüdudlarına çatmasına şərait yaratdı. Azərbaycan Silahlı Qüvvələri 2020-ci il oktyabrın 18-də Zəngilan rayonunun azad edilməsi uğrunda əməliyyata başlamışdır. Zəngilan döyüşləri Sərhəd Qoşunlarının Komandanlığı altında aparıldı.
2020-ci il oktyabrın 20-də bütün Azərbaycan xoş bir xəbərə sevindi. Ali Baş Komandan İlham Əliyev xalqa müraciət edərək Zəngilanın işğaldan azad olunduğunu sevinclə bildirdi. Hər birimiz sevindik. Lakin ən çox sevinən 27 il dədə-baba yurdundan didərgin düşən zəngilanlılar oldu.
2020-ci il noyabrın 26-da “Zəngilanın azad olunmasına görə” medalı təsis edildi. Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin sərəncamları ilə Zəngilan rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılmış döyüş əməliyyatlarında iştirak edərək şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirmiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 6974 hərbi qulluqçusu “Zəngilanın azad olunmasına görə” medalı ilə təltif olunmuşdur.
2020-ci il dekabrın 23-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva işğaldan azad olunmuş Zəngilan rayonuna gəldilər. Prezident İlham Əliyev Zəngilan şəhərində Azərbaycan bayrağını qaldırdı. Qələbədən sonra Zəngilan rayonuna 9 dəfə səfər etmiş Prezident İlham Əliyev aparılan bütün bərpa və quruculuq işlərinə bilavasitə özü nəzarət edir. İşğal dövründə ermənilərin dağıtdığı yurd yerlərimizin bərpası prosesi sürətlə davam edir.
Zəngilanda günəş enerjisinin böyük potensialı var. Artıq ilkin tədqiqatlar aparılıb və azad edilmiş torpaqlarda enerji generasiya gücləri, ötürücü xətlərin yenidən qurulması sayəsində bitkiçilik, meyvəçilik, heyvandarlıq daha sürətlə inkişaf edəcək.
Zəngilanda həyata keçirilən önəmli layihələrindən biri Heydər Əliyev Fondu tərəfindən icra olunur. Belə ki, Zəngilan məscidinin bərpası ilə bilavasitə Fond məşğul olur. İşğal dövründə ermənilər tərəfindən xalqımıza məxsus olan milli-mənəvi dəyərlərin erməniləşdirilməsinə cəhd göstərilib. Buna nail olmadıqda isə onları dağıdıb, təhqir ediblər.
Zəngilanda işğaldan sonra həyata keçirilən ən böyük infrastruktur layihələrdən biri Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanıdır. Yaxın günlərdə onun açılışı gözlənilir. Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanı - Azərbaycanın Zəngilan rayonu ərazisində, 2021-ci ilin aprel ayında tikintisinə başlanılan beynəlxalq hava limanıdır. Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanı İkinci Qarabağ müharibəsində işğaldan azad edilmiş ərazilərdə inşa edilən ikinci beynəlxalq hava limanı olacaq. Hava limanı Zəngilanı beynəlxalq nəqliyyat-logistika mərkəzinə çevirmək üçün imkanlar yaradır. Yeni aeroportun bölgənin gələcək inkişafında önəmli yeri olacaqdır.

Rəşad Ədilzadə Bakı Texniki Kollecin tələbəsi

Çar Rusiyasının XIX əsrin əvvəllərində Qafqazı işğal edəndən sonra yaradılan yeni inzibati ərazi bölgüsünə əsasən Zəngəzur qəzası Gəncə (Yelizavetpol) quberniyasına tabe edilmişdır. Şərqdən Həkəri çayından qərbdə Mehri dağ silsiləsinə qədər olan ərazini əhatə edən Zəngəzur qəzası 7 məntəqədən - Qarakilsə (Sisian), Qafan, Gorus, Mehri, Zəngilan, Qubadlı və Laçından ibarət olmuşdur. 1920-ci ilin 28 aprelində Xalq Cümhuriyyəti süqut edildikdən sonra bolşevik Rusiyasının işğalına keçən Azərbaycanın əzəli torpağı Zəngəzur zorla bizdən alınaraq, iki hissəyə parçalandı. Qərbi Zəngəzur- Qarakilsə, Qafan, Gorus, Mehri Ermənistana birləşdirildi., Laçın, Qubadlı və Zəngilan bölgələrindən ibarət Şərqi Zəngəzur isə Azərbaycanın tərkibində qaldı. Beləliklə Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvanın birbaşa əlaqəsi kəsilmişdi. Bu parçalanma bütün türk dünyasını bir-birindən qoparmaq siyasətinin tərkib hissəsi idi. Cənubi Qafqaz Respublikalarının sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsi zamanı Sovet Rusiyasının müstəmləkəçilik siyasəti tərəfindən bizə qarşı edilmiş bu tarixi ədalətsizliklə Azərbaycan xalqı heç bir zaman barışmayıb. Çünki tarixi Zəngəzur torpağı əzəli qədim türk yurdu olmuş və ərazidə yerləşən bütün toponimlərin adları Azərbaycan adlarıdır. Misal üçün Meğri rayonunun Nüvədi kəndindəki “Qarqar yazıları” öz qədimliyi və əzəməti ilə seçilir. Nüvədi də yerləşən tarixi Sultan-Səlmə istehkamları, həmçinin müqəddəs Baba Hacı ziyarətgahı Babəkin adı ilə əlaqələndirilir.
Azərbaycandan qopardılaraq alınmış Zəngəzur qəzası daha sonra yaradılan rayonlaşma zamanı ərazi ayrı-ayrı rayonlara bölünərək, Zəngəzur tarixi bir vilayət adı kimi ləğv edilmişdi.
1861-ci ildə yaradılmış və mütləq əksəriyyəti Azərbaycanlılardan ibarət olan Zəngəzur qəzasının mərkəzi Gorus olmuşdur. Əhalinin digər qismi müsəlman kürdləri və Türkmənçay müqaviləsində sonra bura köçürülmüş ermənilər idi. Çar Rusiyasının köçürmə siyasəti nəticəsində müxtəlif yerlərdən tarixi Azərbaycan torpaqlarına, həmçinin Zəngəzura ermənilər köçürülməklə suni şəkildə sayları artırılmışdır. 1919-cu il 13 yanvar tarixində Cavanşir, Şuşa və Cəbrayıl qəzaları ilə birgə Zəngəzur qəzasınında daxil olduğu Qarabağ general-qubernatorluğu yaradılmışdı. Hələ o dövrlərdən dinc əhaliyə qarşı başlayan erməni qırğınları Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dağılandan sonra daha da intensivləşdi. Ərazi iddiaları ilə çıxış edən ermənilər Azərbaycan xalqına qarşı bəşər tarixində görülməmiş vəhşiliklə soyqırım siyasəti həyata keçirdilər.
1930-cu ildə yaradılan Zəngilan rayonu 29 oktyabr 1993-cü ildə təcavüzkar Ermənistan tərəfindən işğal olunmuşdur. İşğal nəticəsində ekoloji terrora məruz qalan rayon ərazisindəki onlarla milli və tarixi-dini abidə talan edilərək məhv olunmuşdur. Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə müzəffər ordumuz 2020-ci il 20 oktyabr tarixində Zəngilan rayonunu işğaldan azad etdi. İndi biz Zəngilanın işğaldan azad edilməsinin ikinci ilini qeyd edirik. 2020-ci il dekabr ayının 23-də Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Zəngilana səfər etmiş və üçrəngli ay-ulduzlu bağrağımız şəhərin mərkəzində dalğalandırılmışdı.
Vətən müharibəsində biabırcasına məğlub olmuş Ermənistan 10 noyabr 2020-ci il bəyanatına əsasən Zəngəzur dəhlizinin açılması öhdəliyini götürüb. Ümid edirik ki, bir zamanlar zorla öz ata-baba torpaqlarından qovulmuş soydaşlarımız bu dəhliz vasitəsilə doğma yurdlarına qayıdacaqlar. Son zamanlar Ermənistan himayədarlarına arxalanaraq bu dəhlizin açılamsına suni maneələr yaratmağa çalışır. Ölkə rəhbəri cənab Prezidentin dediyi kimi: “Biz Zəngəzur dəhlizini icra edəcəyik, Ermənistan bunu istəsə də, istəməsə də. İstəsə daha asan həll edəcəyik, istəməsə də zorla edəcəyik”.
Rəşadətli ordumuzun zəfəri sayəsində biz Şərqi Zəngəzura qayıtmışıq. İndi qaldı Qərbi Zəngəzura qovuşmaq. Yaxın gələcəkdə dəhliz vasitəsilə biz buna da nail olacağıq və bütün türk dünyasının qapısı Naxçıvana maneəsiz giriş əldə edəcəyik.
Artıq Zəngilan çiçəklənir, öz dogma yurddaşlarını bağrına basır. Qeyd etmək istərdim ki, Böyük Qayıdış planına əsasən bu il ilk dəfə olaraq Zəngilanın Ağalı kəndinə soydaşlarımız qayıdıb. Ərazi minalardan təmizləndikcə yeni yaşayış binaları, fərdi evlər və digər infrastuktur layihələri tikilir və zəngilanlılar mərhələli şəkildə sevinc və qürür hissi ilə yeni və gözəl Zəngilana köçürülür. Strateji cöğrafi mövqeyə malik Zəngilanda yaxın günlərdə Beynəlxaq Hava Limanının təntənəli açılışı baş tutacaq.
Bizlərə bu sevinci yaşadan möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevə sonsuza qədər minnətdarıq.
Torpaqlarımızın azad olunması yolunda canlarından keçən bütün şəhidlərimizin müqəddəs ruhları qarşısında hörmətlə baş əyirik, qazilərimizə şəfalar diləyirik.

Eldəniz Zeynalov
Nizami Rayon İcra Hakimiyyətinin məsul əməkdaşı

44 günlük Vətən Müharibəsində müzəffər ordumuzun qazandığı ən böyük uğurlardan biri də Zəngilan rayonunun düşmən tapdağından azad edilməsi idi. Bizi şanlı zəfərimizə bir addım daha da yaxınlaşdıran, sevincimizə sevinc qatan bu müjdəli xəbəri məhz Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyev 20 oktyabr 2020-ci il tarixində xalqa müraciətində bildirmişdir. Bu tarixdə Zəngilan şəhəri ilə yanaşı rayonun Havalı, Zərnəli, Məmmədbəyli, Həkəri, Şərifan, Muğanlı kəndləri də azad olunmuşdur. II Qarabağ müharibəsinin gedişində isə Mincivan, Ağbənd, Bartaz qəsəbələri, Bartaz, Sığırt, Şükürataz və daha 5 adsız yüksəklikləri və 52 kəndi Ermənistan işğalından azad olunmuşdur.
Rayonun ərazisi müxtəlif dövrlərdə ayrı-ayrı inzibati ərazi bölgülərinə məruz qalmışdır. Rusiyanın işğalı zamanı 1828-ci ilə qədər bölgənin ərazisinin Bəsitçaydan qərbə tərəf hissəsi Naxçıvan, şərqə tərəf hissəsi isə Qarabağ xanlığının tərkibinə idi.
XIX əsrin əvvəllərində Rusiyanın Cənubi Qafqazı işğal etməsindən sonra yeni ərazi-inzibati bölgüsü aparılır. 1868-ci ildə Yelizavetpol quberniyası yaradılır. Onun tərkibində Şuşa, Yelizavetpol və Zəngəzur qəzaları yaradılır. Yeni bölgüyə əsasən Zəngilan rayonunun ərazisi Zəngəzur qəzasına daxil edilir. 1920-ci ilin 28 aprel işğalından sonra bolşeviklərin köməyi ilə qədim türk torpaqları hesabına ilk dövlətlərini quran ermənilər Zəngəzur qəzasını işğal ediblər. Bu zaman bolşevik Rusiyasının təkidi ilə Zəngəzur Azərbaycanın əlindən alınaraq, Ermənistana birləşdirilib. Nəticədə, qəzanın yuxarı hissəsi Ermənistanın, Laçın, Qubadlı və Zəngilan bölgələri isə Azərbaycanın tərkibində qalıb.
Zəngilan rayonu 1993-cü il oktyabrın 30-da Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdi. 1988-ci ildən 1993-cü ilin noyabrınadək düşmənə baş əyməyən, yağı hücumlarına sinə gərən, yüzlərlə şəhid verən Zəngilan işğala məruz qalan ən sonuncu rayon olmuşdu. Qonşu Qubadlı və Cəbrayılın işğalı nəticəsində mühasirəyə düşən rayon əhalisi çıxış yolunu Araz çayından İran ərazisinə keçməkdə gördü. Əks təqdirdə ikinci bir Xocalı hadisəsinin baş verməsi qaçılmaz olacaqdı.
Vətən müharibəsi zamanı Zəngilan rayonundan şərqdə yerləşən Cəbrayıl rayonunda düşmən qüvvələrinə sarsıdıcı zərbə vurulması və 30-dan çox yaşayış məntəqəsinin işğaldan azad edilməsi, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Zəngilan rayonunun inzibati hüdudlarına çatmasına şərait yaratdı. Zəngilan döyüşləri Sərhəd Qoşunlarının Komandanlığı altında aparıldı və ordumuz Zəngilanın azad edilməsi uğrunda əməliyyata 18 oktyabr 2020-ci il tarixində başlamışdır. Rəşadətli ordumuz qısa bir müddətdə sadəcə şəhəri azad etməklə qalmamış, 132 kilometr Azərbaycan-İran sərhədini də bərpa etmişdir.
Dilqəm Əlirzayev Nizami rayonu 70 saylı məktəb-liseyin direktor müavini, Qarabağ veteranı

Bu gün Azərbaycanın işğaldan azad olunan əraziləri nəhəng tikinti meydanına çevrilib. Aparılan abadlıq-quruculuq işləri, yaradılan infrastruktur, yeni binaların tikintisi, dini-tarixi abidələrimizin təmir və bərpası, beynəlxalq hava limanlarının tikintisi, həqiqətən də, bu ərazilərdə irimiqyaslı layihələrin icrasına start verildiyini təsdiqləmiş olur. Qısa zamanda işğaldan azad olunan ərazilərimiz Azərbaycanın ən inkişaf etmiş məkanına çevriləcək. Dövlət başçısının hər dəfə bu ərazilərə səfəri çərçivəsində görülən işlərlə tanışlıq, eləcə də bu ərazilərin dirçəldilməsi məqsədi ilə yeni yerlərin təməlinin qoyulması, əlbəttə ki, hər bir insanda bu ərazilərdə yeni qaynar həyatın tezliklə başlanılacağına əminlik yaradır.
İşğaldan azad olunmuş digər ərazilərimiz kimi, bu gün Zəngilanda da böyük quruculuq işləri aparılır. Erməni vandalizmi bu rayona da böyük ziyanlar törətmiş, demək olar ki, rayonun bütün infrastruktur obyektləri, abidələr, mədəniyyət ocaqları, məscidlər, qəbiristanlıqlar dağıdılmış, təhqir edilib, yaşayış məntəqələrinin əksəriyyəti yararsız hala salınmışdır. Cənab Prezidentin dediyi kimi, "Köhnə Zəngilandan bir şey qalmayıb, bir neçə bina qalıb ki, orada hərbçilər yerləşirdi. Qalan bütün binaları, bütün kəndlərin binalarını bir məqsədlə dağıtmışlar ki, biz buraya qayıtmayaq”.
Bütün bunlara baxmayaraq, bu gün ermənilərin dağıtdığı, viran qoyduğu Zəngilan yenidən qurulur. İndi Zəngilanın yeni dövrü başlayıb. Şəhərin baş planı hazırlanıb və bu plana uyğun olaraq iri quruculuq işləri aparılır.
Zəngilanda "Zəngilan" yarımstansiyası tikilib istifadəyə verilib. "Zəngilan" yarımstansiyası, ilk növbədə, Zəngilan rayonunda yerləşən hərbi hissələri, sərhəd xidmətinin obyektlərini, bir sıra infrastruktur layihələri həyata keçirən müxtəlif dövlət strukturlarının, yol-tikinti şirkətlərinin obyektlərini elektrik enerjisi ilə təmin edəcək. İlk dəfə olaraq Zəngilanda “Ağıllı kənd” layihəsi rellaşdırılıb. Rayonun Ağalı kəndi ərazisində yeni üslubda modern yaşayış kompleksi inşa edilib. Artıq layihənin birinci mərhələsi başa çatdırılıb və 2022-ci ilin 27 may tarixində “Böyük qayıdış”a start verildi və ilk sakinlər öz dədə-baba yurdlarına qayıtdılar və bu gün bu proses ardıcıl olaraq davam etdirilir.
Bunlardan başqa, logistik layihələr çərçivəsində Horadiz-Cəbrayıl-Zəngilan-Ağbənd avtomobil yolunun (Zəngəzur dəhlizi) və Zəngilandan keçən Ağbənd dəmir yolunun inşası aparılır, həmçinin “Dost Aqropark” layihəsi uğurla icra edilir, intensiv meyvə bağları salınır. Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanının tikinti işləri isə artıq başa çatdırılıb və yaxın günlərdə onun rəsmi açılışı olacaqdır.
Zəngilanda Heydər Əliyev Fondu tərəfində yeni məscidin tikintisi davam etdirilir.
İşğaldan azad olunandan sonra Prezident İlham Əliyev 9 dəfə bu rayona səfər edib, tikintisi başa çatan obyektlərin açılış mərasimlərində iştirak edib, yeni layihələrin təməli qoyub. Xalqımız əmindir ki, Cənab Prezidentimizin rəhbərliyi, böyük qayğı və diqqəti sayəsində tezliklə Zəngilan Azərbaycanın dilbər guşələrindən birinə çevriləcəkdir.

Tənzilə Lətifova Nizami Rayon Mədəniyyət Mərkəzinin metodisti

Noyabr ayının 8-də Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli ordumuzun işğalçı Ermənistan üzərində qazandığı şanlı qələbəmizin ikinci ilini qeyd edəcəyik. Düşmən üzərində qazandığımız tarixi Qələbə Azərbaycan tarixinə şanlı səhifə yazdı. Bu qələbə Azərbaycanın dünya birliyindəki mövqeyini daha da möhkəmləndirdi, reytinqini yüksəltdi. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hər bir üzvü yüksək peşəkarlığa, qibtə olunacaq Vətən sevgisinə malik olduqlarını bütün dünyaya əyani şəkildə nümayiş etdirdi və işğal altında olan torpaqlarımızı öz qüvvəsi ilə azad etdi. İndi həmin ərazilərdə əzəmətli Azərbaycan bayrağı dalğalanır.
Bu gün Füzuli rayon sakinləri üçün iki qat sevinclidir. İki il əvvəl məhz bu gün – oktyabrın 17- də Füzuli rayonunun 27 illik işğalına son qoyuldu. Füzulinin azad olunması Ordumuzun Zəfər yürüşünə yol açdı.
Füzuli uğrunda aparılmış döyüşlər Vətən müharibəsi zamanı ən ağır döyüşlərdən idi. Füzulinin təmas xəttində yerləşən bir neçə müdafiə xəttinin yarılması Azərbaycana strateji üstünlüklər verdi. Otuz il ərzində düşmən təmas xəttində möhkəm istehkam qurmuşdu. Hətta ən tanınmış hərbi mütəxəssislər də belə fikirdə idilər ki, Füzulini işğaldan azad etmək üçün bəlkə aylarla vaxt lazım olacaq. Ancaq Füzuli uğrunda döyüşlərdə rəşadətli Ordumuzun şücaəti qarşısında düşmən son mərhələdə öz silahlarını yerə qoyub qaçmışdı.
Füzuli uğrunda döyüşlərdə iştirak edənlərin qəhrəmanlığının möhtərəm Prezidentimiz, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev tərəfindən yüksək qiymətləndirildiyini diqqətə çatdıran komitə sədri deyib ki, 2020-ci il noyabrın 26-da “Füzulinin azad olunmasına görə” medalı təsis edildi. Dövlət başçımızın sərəncamları ilə Füzuli rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılmış döyüş əməliyyatlarında iştirak edərək şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirmiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 25 min 301 hərbi qulluqçusu “Füzulinin azad olunmasına görə” medalı ilə təltif olunub.
Vətən müharibəsi başa çatandan bir həftə sonra Prezident İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva ilk səfəri məhz Füzuli rayonuna etdilər və bununla da genişmiqyaslı yenidənqurma, bərpa-quruculuq işlərinə start verildi: “Səkkiz ay ərzində Füzuli Beynəlxalq Hava Limanının tikilib istifadəyə verilməsi və ilk sərnişinini-qardaş Türkiyənin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanı qəbul etməsi dünya ictimaiyyətini də heyrətləndirdi. Füzulidən Şuşaya çəkilən “Zəfər yolu”, daha bir Füzuli – Şuşa yolu, kommunikasiya və elektrik xətlərinin bərpası artıq başa çatıb. Hazırda yeni yaşayış binalarının, məktəblərin, səhiyyə müəssisələrinin, həmçinin Dövlətyarlı “ağıllı kənd”nin tikintisi sürətlə davam etdirilir. Yaxın vaxtlarda Böyük Qayıdışın sevincini füzulilər də yaşayacaqlar.


Sevil Əliyeva Nizami Rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin direktoru

2020-ci il oktyabrın 17-də Füzuli rayonunu erməni işğalından azad edilib.
Füzuli şəhəri və rayonun böyük hissəsi 1993-cü il avqustun 23-də erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdu. Sonradan Prezident Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılmış hərbi əməliyyatlarla Azərbaycan Silahlı Qüvvələri rayonun 22 yaşayış məntəqəsini işğaldan azad etmişdi. Həmin vaxt işğaldan azad olunmuş ərazilərdə hazırda rayon əhalisinin 50 faizə qədəri yaşayır. Füzulinin azad olunması Ordumuzun Zəfər yürüşünə yol açdı və ona əlavə mənəvi güc verdi.
Zəngin infrastruktura və tarixi abidələrə malik olmuş Füzuli rayonunda işğaldan əvvəl 2 şəhər, 16 qəsəbə, 82 kənd var idi. Füzuli rayonu tarixi-dini abidələrlə də zəngin idi. Vətən müharibəsində Füzuli şəhəri daxil olmaqla rayonun 62 yaşayış məntəqəsi işğaldan azad edildi. Füzuli uğrunda gedən döyüşlər İkinci Qarabağ müharibəsinin cənub-şərq cəbhəsində ən mühüm döyüşlərindən biri idi. Uğurlu Füzuli əməliyyatı ilə, həmçinin Cəbrayıl və Xocavənd rayonunun da bir sıra yaşayış məntəqələri Ordumuz tərəfindən azad edildi. Əlbəttə ki, Füzulinin azad edilməsi hərbçilərimizin böyük peşəkarlığı, məharəti və fədakarlığı sayəsində mümkün oldu. 30 il ərzində düşmənin təmas xəttində möhkəm istehkamlar qurmasına və hətta ən tanınmış hərbi mütəxəssislərin belə, Füzulini işğaldan azad etmək üçün aylarla vaxt lazım olacağı barədə proqnozlarına baxmayaraq, qəhrəman Azərbaycan Ordusu mümkünsüzü mümkünə çevirdi. Vətən müharibəsinin gedişində strateji əhəmiyyət kəsb edən Füzuli əməliyyatı ilə qədim yaşayış məskənimiz işğaldan azad olundu. Azərbaycan Ordusu döyüş meydanında xalqımızın qisasını aldı və həlak olanların qanı yerdə qalmadı.
Azərbaycan Ordusunun peşəkarlığı və mərdliyi qarşısında qorxuya düşən düşmən Füzuli uğrunda döyüşlərin son mərhələsində silahlarını yerə atıb qaçdı. Bu döyüşlərdə Ordumuzun göstərdiyi şücaətə verilən yüksək önəmin təzahürü olaraq ölkəmizdə “Füzulinin azad olunmasına görə” medalı təsis edilib. Müzəffər Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin sərəncamları ilə Füzuli rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda döyüşlərdə iştirak edərək şəxsi igidlik və şücaət göstərmiş 25167 hərbi qulluqçumuz “Füzulinin azad olunmasına görə” medalı ilə təltif olunub.
Bu gün işğaldan azad edilmiş digər ərazilərimiz kimi, Füzulidə də bərpa və quruculuq işləri gedir. Prezident İlham Əliyevin Füzuliyə səfərləri zamanı mühüm strateji obyektlərin təməlləri qoyulub. Qarabağın hava qapısı hesab olunan Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı fəaliyyət göstərir. Əminik ki, tezliklə Füzuli rayonu da ən qısa müddətdə bərpa ediləcək və öz sakinləri ilə firavan günlərinə qovuşacaq.
Sevil Rəfiyeva Nizami rayonu 272 saylı məktəbin direktor müavini

Bu gün işğaldan azad olunmuş bütün ərazilərimizdə, o cümlədən Füzuli rayonunda da böyük quruculuq işləri aparılır. Prezident İlham Əliyevin şəxsi nəzarəti, tövsiyyə və tapşırıqları istiqamətində rayonun işğaldan sonra yeni inkişaf dövrünə qədəm qoyulub. Bir faktı qeyd etmək lazımdır ki. Ötən dövr ərzində, cənab Prezidentin Füzuli rayonuna yeddi dəfə səfəri olub. Hər səfər çərçivəsində yeni-yeni layihələrin əsası qoyulub, tikintisi başa çatdırılmış sosial obyektlərin açılış mərasimləri həyata keçirilib.
Prezident İlham Əliyevin Füzuliyə səfərləri çərçivəsində 16.11.2020-ci tarixdə Füzuli şəhərində Azərbaycan bayrağının ucaldılıb, Füzuli-Şuşa avtomobil yolunun – Zəfər yolunun təməli qoyulub, 14.01.2021-ci ildə Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa avtomobil yolunun 27-ci kilometrində Füzuli-Şuşa yolunun, həmçinin Füzuli rayonunda hava limanının təməllərini qoyulub, 14.02.2021-ci il tarixdə Füzuli şəhərlərinin Baş planın təsdiqlənib, 180 çarpayılıq xəstəxananın təməlqoyma mərasimi keçirilib, Horadiz-Ağbənd, Ağdam-Füzuli yollarının inşası ilə tanış olub,15.03.2021-ci ildə Füzuli-Hadrut avtomobil yolunun təməlqoyma mərasimi keçirilib, 29.08.2021-ci ildə Füzuli Beynəlxalq Hava Limanında tikinti işlərinin gedişi və Əhmədbəyli-Füzuli-Şuşa Zəfər yolunda son tamamlama işləri ilə tanış olub, 17.10.2021-ci ildə Füzuli-Ağdam avtomobil yolunun, Dövlətyarlı kəndində “Ağıllı kənd”inin, Rəqəmsal Stansiya İdarəetmə Mərkəzinin və çoxmənzilli yaşayış məhəlləsinin təməlqoymalarını həyata keçirib, 26.10.2021-ci ildə cəmi 8 ay ərzində inşa olunan və “Qarabağın hava qapısı” adlandırılan Füzuli Beynəlxalq Hava Limanını açıb, 10.05.2022-ci ildə Peşə Liseyinin təməlini qoyub və 27.09.2022-ci ildə rayonun Qaraxanbəyli kəndində 27 Sentyabr – Anım Gününə həsr olunmuş xatirə lövhəsinin ziyarət edib.
Ermənilərin dağıtdığı və xarabalığa çevirdiyi Füzuli şəhəri artıq ölkə Prezidentinin rəhbərliyi ilə yenidən qurulur. Şəhərin təməlqoyma mərasiminin keçirilməsi də ondan xəbər verir ki, Füzuli şəhəri yenidən daha müasir standartlara uyğun formada və ağıllı şəhər prinsipinə uyğun olaraq yenidən canlanacaq. Rayon strateji baxımdan Qarabağın vacib bölgələrindən biridir. 44 günlük savaşda Füzuli şəhərinin işğaldan azad olunması müharibənin sonlandırılmasında və zəfərimizin əldə edilməsində xüsusi əhəmiyyətə malik oldu. Bu baxımdan artıq işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə yeni mərhələ başlayır. Füzuli şəhərində inşa edilən beynəlxalq hava limanı nəticə etibarilə həm Füzulini Qarabağın hava qapısına çevirir, həm də bütövlükdə işğaldan azad olunmuş ərazilərimizin potensialından istifadə edilməsinə imkan yaradır. Şərqi Zəngəzur iqtisadi zonasına aparan dəmir və avtomobil yollarının tikintisi, Füzuli Beynəlxalq Hava Limanının istifadəyə verilməsi, “Zəfər yolu”nun, ikinci Füzuli-Şuşa avtomobil yolunun tikilməsi Füzulini Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün ən müasir daşıma imkanları olan rayona çevirir. Zəngəzur dəhlizi açılacağı təqdirdə Füzuli rayonu həm də regional və beynəlxalq bazarlara çıxış baxımından rəqabətqabiliyyətli nəqliyyat qovşağına çevriləcək.
Əminə Kərimova Nizami rayonu 229 saylı məktəbin direktor müavini

Füzuli şəhəri və rayonun böyük hissəsi 1993-cü il avqustun 23-də erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olunmuşdu. Sonradan Prezident Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılmış hərbi əməliyyatlarla Azərbaycan Silahlı Qüvvələri rayonun 22 yaşayış məntəqəsini işğaldan azad etmişdi. Həmin vaxt işğaldan azad olunmuş ərazilərdə hazırda rayon əhalisinin 50 faizə qədəri yaşayır. Füzulinin azad olunması Ordumuzun Zəfər yürüşünə yol açdı və ona əlavə mənəvi güc verdi.
Zəngin infrastruktura və tarixi abidələrə malik olmuş Füzuli rayonunda işğaldan əvvəl 2 şəhər, 16 qəsəbə, 82 kənd var idi. Füzuli rayonu tarixi-dini abidələrlə də zəngin idi. Vətən müharibəsində Füzuli şəhəri daxil olmaqla rayonun 62 yaşayış məntəqəsi işğaldan azad edildi. Füzuli uğrunda gedən döyüşlər İkinci Qarabağ müharibəsinin cənub-şərq cəbhəsində ən mühüm döyüşlərindən biri idi. Uğurlu Füzuli əməliyyatı ilə, həmçinin Cəbrayıl və Xocavənd rayonunun da bir sıra yaşayış məntəqələri Ordumuz tərəfindən azad edildi. Əlbəttə ki, Füzulinin azad edilməsi hərbçilərimizin böyük peşəkarlığı, məharəti və fədakarlığı sayəsində mümkün oldu. 30 il ərzində düşmənin təmas xəttində möhkəm istehkamlar qurmasına və hətta ən tanınmış hərbi mütəxəssislərin belə, Füzulini işğaldan azad etmək üçün aylarla vaxt lazım olacağı barədə proqnozlarına baxmayaraq, qəhrəman Azərbaycan Ordusu mümkünsüzü mümkünə çevirdi. Vətən müharibəsinin gedişində strateji əhəmiyyət kəsb edən Füzuli əməliyyatı ilə qədim yaşayış məskənimiz işğaldan azad olundu. Azərbaycan Ordusu döyüş meydanında xalqımızın qisasını aldı və həlak olanların qanı yerdə qalmadı.
17 oktyabr- nəinki füzulililərin xatirəsində, Azərbaycan dövlətinin tarixində əbədi qalacaq. Müharibənin hər günü 30 ilə yaxın torpaq həsrəti ilə yaşayan soydaşlarımız üçün demək olar ki, bir ilə bərabər idi. Böyükdən kiçiyə hamı ön cəbhədə gedən döyüşləri izləyir, Qələbə xəbərlərini gözləyirdi. Bu gün füzulilər, ümumilikdə xalqımız sevinclidir. Torpaqlarımızın xilaskarı Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevlə fəxr edir və hədsiz qürur duyurlar. Bəli, bu gün işğaldan azad edilən bütün ərazilər, o cümlədən Füzuli öz tarixinin ən parlaq və qürurverici günlərinə şahidlik edir.
Hər bir azərbaycanlı Vətənimizin bütövlüyü uğrunda canını fəda edən qəhrəman şəhidlərimizi rəhmət və ehtiram, qazilərimizi böyük minnətdarlıqla yad edir və edəcəkdir. Çünki Vətən fədailərimiz torpaqlarımızın işğal günlərini öz qanları ilə yuyub, yaddaşlarda Qələbə-Zəfər tarixlərini yazdılar.

Fəridə Rzayeva Nizami Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının 2№-li SİƏD üzrə məsul əməkdaş